Fort IV Twierdzy Toruń - Foto

Fort IV Twierdzy Toruń – standardowy fort artyleryjski położony w Toruniu przy ulicy Chrobrego. W przeszłości nosił nr II i nazwę Yorck od imienia pruskiego feldmarszałka von Wartenburga[1]. Od przejścia Torunia pod rządy Polskie w 1920 nosi imię Stanisława Żółkiewskiego.

Zbudowany w latach 1878–1884 z betonu i cegły na planie pięciokąta stanowił część północno-wschodniej linii obrony miasta, w szczególności ochraniał dworce kolejowe Toruń-Mokre i Toruń-Północ. Wzniesiony wg najnowszych zasad sztuki artyleryjskiej mógł przetrwać półroczne oblężenie, przeznaczony był dla załogi złożonej z dwóch kompanii piechoty oraz obsługi stanowisk artyleryjskich (łącznie około ośmiuset osób), zakwaterowanych w 31 pomieszczeniach mieszkalnych. Na terenie obiektu znajdowało się 14 dział średniego kalibru oraz w różnych okresach od 15 do 22 dział ciężkiego kalibru położonych w dwóch bateriach skrzydłowych razem ze schronami dla ich obsługi. Ogień z dział fortecznych mógł sięgać w okolice Papowa Toruńskiego i dzisiejszej dzielnicy Grębocin – obiekt nigdy jednak nie spełnił swoich militarnych zadań. Na terenie fortu zachował się tradytor i 9 schronów piechoty. W ostatnich latach zrewitalizowane zostały dwa stanowiska obserwacyjne (piechoty i artylerii) z obrotowymi wieżami.

Fort IV, jeden z nowocześniejszych w twierdzy toruńskiej, jako jedyny miał dodatkowe zewnętrzne obmurowania kaponiery zewnętrznej oraz fosy, zaś dojazdu doń bronił żelazny most zwodzony wiodący do głównej bramy wejściowej. W latach 90. XIX wieku i w latach 1911–1914 przeszedł dodatkową modernizację: zamurowano część okien w pomieszczeniach mieszkalnych i wszystkie otwory okienne w dwóch pomieszczeniach technicznych, pozostałe wyposażono w pancerne okiennice. Całość otoczono drutem kolczastym. Część zabudowań została pokryta metrową warstwą betonu, co uodporniło fort na pociski z dział kalibru 150 mm.

W 1920 został przejęty przez Wojsko Polskie i oddany 63. pułkowi toruńskiemu, który ulokował tam kompanię ckm po przeprowadzeniu gruntownego remontu zdewastowanego przez wyjeżdżające wojsko pruskie fortu (fort został pozbawiony wszystkich mechanicznych elementów obsługi). Na nowo przebito wiele zamurowanych otworów okiennych, odmalowano wnętrza i bramy wjazdowe, wyremontowano instalację elektryczną. Porzucono jednak zamiar adaptacji całości na większe koszary ze względu na niskie położenie w terenie i przez to łatwe wilgocenie się zabudowań fortecznych. W 1956 wojsko zrezygnowało z użytkowania fortu, który miał zostać rozebrany, ostatecznie jednak zaadaptowano go na zakład uprawy pieczarek, a w latach 90. został sprzedany Jerzemu Okońskiemu. Nowy właściciel zaadaptował fort na cele turystyczne, czyniąc z niego jedyny obiekt tego typu w Toruniu – w pełni zakonserwowany, oczyszczony z roślinności maskującej, udostępniony turystom i przygotowany na organizację imprez różnego rodzaju. W forcie mieści się też schronisko młodzieżowe.

[link widoczny dla zalogowanych]

POKAZ SLAJDÓW

[link widoczny dla zalogowanych]